Το σκάκι είναι ένα απαιτητικό παιχνίδι ιδιαίτερα για τους αρχάριους σκακιστές, που χρειάζεται  χρόνια μελέτης και αγώνων για να μπορέσει να φτάσει ένας παίκτης σε προχωρημένο επίπεδο. Πολλά μέρη του παιχνιδιού φαίνονται πολύπλοκα για τον αρχάριο σκακιστή. Δεν πρέπει να ξεχνά όμως ότι και τα πλέον πολύπλοκα μέρη στο σκάκι αναλύονται σε πολλά επιμέρους απλούστερα θέματα.

Οι παρακάτω  3  ικανότητες είναι απαραίτητες να βελτιστοποιηθούν από κάθε αρχάριο σκακιστή.

• Γρήγορη αναγνώριση τετραγώνων. Ο σκακιστής πρέπει να αναγνωρίζει όλα τα τετράγωνα της σκακιέρας χωρίς να χρειάζεται να κοιτά τις συντεταγμένες τους. Είναι σημαντικό για την μελέτη σκακιστικών βιβλίων, για την κατανόηση βίντεο και διαλέξεων, για την ανάλυση παρτίδων με τους αντιπάλους κτλ. Μια πολύ καλή επίσης άσκηση είναι να προσπαθήσει ο σκακιστής να αναγνωρίζει νοερά το χρώμα οποιουδήποτε τετραγώνου χωρίς να κοιτά την σκακιέρα.

• Άμεση εύρεση όλων των τετραγώνων που μπορεί να πάει κάθε κομμάτι. Είναι από τις πλέον απαραίτητες ικανότητες ενός σκακιστή για να αναγνωρίζει  απειλές δικές του και του αντιπάλου του, συνδυασμούς κ.α.

• Μέτρημα του υλικού της σκακιέρας οποιαδήποτε στιγμή. Το υλικό στο σκάκι είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας. Κάθε αρχάριος σκακιστής πρέπει να μπορεί να μετρά το υλικό και των 2 παικτών για να γνωρίζει αν είναι μπροστά, πίσω ή ίσα σε υλικό με τον αντίπαλο του. Σε ένα προχωρημένο σκακιστή το υλικό υπολογίζεται συνεχώς, τόσο εκείνη τη στιγμή όσο και μετά από τυχόν συνδυασμούς, ανταλλαγές κτλ. Ένα συχνό «κόλπο» για το γρήγορο υπολογισμό είναι να εξαιρεί ο παίκτης τα ίδιας αξίας κομμάτια πχ. Βασίλισσα για βασίλισσα, 2 ελαφρά κομμάτια για 2 ελαφρά κομμάτια ώστε να «μείνουν» όσα κάνουν τη διαφορά στο υλικό της σκακιέρας. Αυτός είναι ταχύτερος και πιο αξιόπιστος  τρόπος από το μέτρημα όλων των κομματιών με πόντους.